Kable – symetryczne, niesymetryczne, jack, XLR, cinch… Licząc różne kombinacje, sporo tego. Czy wiemy, jakie kable do czego można i należy używać, a jakich i do czego nie należy? Jaki kabel do mikrofonu dynamicznego? Jaki kabel do mikrofonu pojemnościowego z zasilaniem fantomowym? Jaki kabel do monitorów odsłuchowych? A są jeszcze kable łączące przedwzmacniacz z interfejsem czy kompresorem, kable insertowe…

Kable sygnałowe zasadniczo dzielimy według dwóch kryteriów: w zależności od liczby żył na niesymetryczne i symetryczne albo w zależności od zastosowanych gniazd na XLR, jack albo cinch. Te dwie kategorie są niezależne od siebie – są kable XLR-XLR symetryczne i niesymetryczne, oraz jack-jack niesymetryczne i symetryczne, oraz wszystkie kombinacje również. Wyjątkiem jest złącze RCA czyli cinch – takie gniazda i wtyki są wyłącznie niesymetryczne. Często spotykane określenie „zbalansowane” jest kalką z angielskiego i jest określeniem nieprawidłowym. W różnych sytuacjach stosuje się różne rodzaje kabli i żaden rodzaj złącza nie jest przypisany do konkretnych zastosowań, choć może rzeczywiście wejścia mikrofonowe cinch należą do rzadkości. Różne kable mają różne zastosowania, i omówienie najłatwiej będzie rozpocząć od ich zastosowań. Jednak najpierw musimy poznać wtyki i gniazda stosowane w kablach sygnałowych audio.

Zacznijmy od początku, czyli od XLR. Złącza XLR, zwane też często „kanonami” od nazwiska ich twórcy, Jamesa H. Cannona, umożliwiają połączenia symetryczne i są złączami „kierunkowymi”, to znaczy inne wtyki i gniazda są wejściowe, a inne wyjściowe. W oryginalnej konstrukcji litera L oznaczała „latch”, czyli obecność charakterystycznego zatrzasku, obecnie w niektórych gniazdach pomijanego, natomiast litera R oznaczała rodzaj „gumowej”, neoprenowej izolacji we wtykach i gniazdach żeńskich – to również dzisiaj wygląda inaczej, ale nadal tego rodzaju złącza nazywa się XLR. W zasadzie można uznać, że są wtyki (męskie, czyli z bolcami) i gniazda (żeńskie, czyli z otworami) i zarówno gniazda jak i wtyki mogą być „na kabel” albo w obudowie – zależy, jak chcemy sobie to wyobrazić. Najważniejszą konsekwencją takiej konstrukcji jest to, że kable XLR są kierunkowe, a kierunek przepływu sygnału jest „od bolców do otworów”. Jak widać, jest tu odwrotnie niż w gniazdach sieciowych 230V w domu, gdzie „sygnał” płynie od gniazdka z dziurami do wtyczki z bolcami. Na bolcach męskiego złącza (gniazda albo wtyku) XLR jest sygnał i w związku z tym napięcia wytwarzane i wysyłane przez urządzenia w „”instalacjach” XLR nie mogą być zbyt wysokie (zagrażające życiu). W przypadku mikrofonów lampowych i ich zasilaczy, łączonych często modyfikowanym złączem XLR (z większą ilością styków czyli pinów) wysokie napięcie z zasilacza występuje na gnieździe żeńskim, bo jest to jednocześnie wejście sygnału z mikrofonu, tak więc bezpieczeństwo użytkownika jest zachowane. Kierunkowość kabli XLR oznacza, że można je bez problemu przedłużać, łącząc dwa albo więcej. Nie można się też pomylić przy podłączaniu, nie można na przykład połączyć ze sobą wyjść dwóch urządzeń (chyba, że ktoś jest naprawdę silny 😉 ).

Jak widzimy na zdjęciu, kabel XLR ma trzy bolce (albo otwory), do których standardowo podłączone są masa i zimny oraz gorący przewód sygnałowy. Masa podłączana jest do pina oznaczonego numerem 1, który jest z boku, a nie w środku, jak w starych i zapomnianych złączach DIN. Gorący przewód podłączany jest do pina 2, który jest po przeciwnej stronie masy, a zimny podłączany jest do środkowego pina 3. W przypadku kabli niesymetrycznych najczęściej wykorzystuje się piny 1 i 2, ale bywa z tym różnie. Złącza XLR są bardzo trwałe, odporne na warunki „polowe” (czyli po prostu na nadepnięcie) zapewniają dobry styk oraz ekranowanie każdego elementu. Solidność konstrukcji i dobry styk zapewniły im trwałe miejsce w świecie połączeń audio.

Złącza XLR mogą przewodzić prąd o natężeniu 15A, są też (albo raczej były) wykorzystywane do połączeń głośnikowych i zasilania. Obecnie złącza głośnikowe zostały „przejęte” przez nowsze konstrukcje, i kable XLR stosowane są prawie włącznie do transmisji sygnałów audio na poziomach mikrofonowym i linowym oraz sygnałów cyfrowych w standardzie AES/EBU (i tym zastosowaniem, jako rzadko w praktyce amatorskiej występującym, nie będziemy się zajmować).